Махамбет Өтемісұлы. Жыраулар поэзиясындағы жылқыға қатысты үзінділер

Құйқылжыған құла жирен ат мінген,
Құйрық-жалын шарт түйген,
Мен кескекті ердің сойымын,
ерлік, тектілік белгісі

*****

Ерулі атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
…Атыңды байлап келгенде,
Қатын-бала жат болмай,
Ат үстінде күн көрмей,
Ашаршылық шөл көрмей,
…Ерлердің ісі бітер ме?!
ерлік, тектілік белгісі

*****

Арғымақ, сені сақтадым,
Құлағың сенің серек деп.
Азамат, сені сақтадым,
Бір күніме керек деп.
Жабыдан туған жаман ат
Шаба алмайды бөжектеп.

*****

Ту түбіне тұлпар жығылса,
Шаппаған нәмәрт оңар ма?
Қарындастың қамы үшін,
Қатын менен бала үшін
Беркініп садақ асынбай,
Біріндеп жауды қашырмай,
…Үйде жатқан жігітке
Төбеден тегін атаң болар ма?!
ерлік, тектілік, жаугершілік белгісі

*****

Арғымақ, сені сақтадым,
Құлағың сенің серек деп.
Азамат, сені сақтадым,
Бір күніме керек деп.

*****

Ат — жігіттің майданы,
Қылыш — жанның дәрмені,
Өлім — хақтың пәрмені.
Атақты ермен бірге өлсе,
Жігіттің болмас арманы.

*****

Елбең-елбең жүгірген,
Ебелек отқа семірген,
Арғымақтан туған асылды
Баптап мінер күн қайда?

*****

Қосылған жаста арудың
Көре алмай кеттім құлашын.
Арпа жемес арғымақ
Ақ селеу отқа зар болар.

*****

Алты күндей алаулап,
Он екі күндей ой ойлап,
Ақылды алпыс жаққа шаптырып,
Ақылы жөнге келгенсін
Толғай-толғай жүгірген,
Топырағын суырған,
Ертеден салса кешке озған,
Ылдидан салса төске озған,
Қой мойынды көк жұлын
Томаға көзді қасқа азбан,
Көк жұлынды жетелеп,
Қисық жерден төтелеп,
Қабырға, қол сөгіліп,
Арғымақ ат бүгіліп,
Әзіреттен ант ішіп,
Ақыретті жанға байланып,
Талай жүрдік далада,
Әділ жаннан түңіліп.

*****

Мен ақсұңқардан туған құмаймын
Бір сұңқарға жұбаймын.
Сауырыма қамшы тигізіп,
Шаппай неғып шыдайын?!
Ат па адам ба белгісіз

*****

Жайықтың бойы көк шалғын
Жайықтың бойы көк шалғын -
Күзерміз де жайлармыз.
Күлісті-сынды күреңді
Ат па адам ба белгісіз

*****

Құла бір сұлу ат мінген,
Құйрық, жалын шарт түйген,
Құм сағыздай созылған,
Дулығалы бас кескен


*****

Мінгені Исатайдың ақтабан-ай,
Сүт беріп, сұлы беріп баптағаны-ай.
Зеңбірек үш атқанда дарымады,
Құдайдың міне қара сақтағаны-ай!



Шамдансам, шалқамнан түсер асаумын,
Шамырқансам, шатынап сынар болатпын.

*****

Арғымақтың баласы
Арығанын білдірмес,
Арқамнан қосым қалар деп.

*****

Күдеріден бау тағып,
Сауыт киер күн қайда?
Күмбір-күмбір кісінетіп,
Күреңді мінер күн қайда?